Waarom bij iemand eczeem ontstaat, is niet precies bekend. Meestal is de natuurlijke vetbarrière van de huid dan minder goed aangelegd. De huidbarrière is beschadigd en eigenlijk staat de huid ‘open’. Gevolg is dat de huid vocht niet goed kan vasthouden, waardoor je altijd een droge huid hebt. En dan komt er ook nog eens bij dat de huid gevoeliger is voor invloeden van buitenaf. Hier reageert het afweersysteem vervolgens te heftig op, waardoor de huidaandoening ontstaat.

Als dermatoloog zie ik in mijn spreekkamer allerlei varianten van eczeem voorbijkomen. Er zijn namelijk veel soorten. Bijvoorbeeld atopisch eczeem, contactallergisch eczeem, nummulair eczeem, asteatotisch eczeem en seborroïsch eczeem. Ik leg ze hieronder uit.

Seborroïsch eczeem

Bij seborroïsch eczeem speelt gist waarschijnlijk een rol. Je herkent het aan schilfers en vaak ook roodheid. Meestal zit het op erg typische plekken, namelijk tussen de wenkbrauwen, in de oren, bij de neus en op de hoofdhuid.

Contact eczeem

Deze vorm ontstaat doordat je een allergie ontwikkelt voor een bepaald ingrediënt in een huidverzorgingsproduct. Anders dan je zou denken, hoeft dit niet per se een allergie voor een nieuw product te zijn. Je kunt namelijk van de een op de andere dag allergisch worden voor een ingrediënt in een product dat je al jarenlang gebruikt. Boosdoeners zijn vaak parfum of conserveermiddelen. Vervolgens blijf je je hele leven lang allergisch voor dit ingrediënt.

Voor welk product je precies allergisch bent, kun je makkelijk zelf testen.

Atopisch eczeem

Als mensen het over eczeem hebben, hebben ze het vaak over atopisch eczeem. Deze vorm komt het meest voor en wordt ook wel dauwworm of constitutioneel eczeem genoemd. Het gaat gepaard met een aanleg voor allergieën, dus een aanleg om overgevoelig te reageren op bepaalde stoffen uit de omgeving. Dit is erfelijk bepaald en gaat vaak gepaard met een droge huid die schilfert en jeukt.

De meeste kinderen groeien over deze vorm heen. Het betekent dus dat ze na hun kindertijd geen eczeemklachten meer hebben. Wel blijven kinderen met een atopische huid altijd een gevoeligere, droge huid houden. Typisch is dat deze kinderen met meer kans hebben op het krijgen van waterwratjes. En ook is de kans groot dat ze op latere leeftijd te maken met handeczeem.

Nog niet zo lang geleden heeft de wetenschap ontdekt dat veel mensen met constitutioneel eczeem een verminderde hoeveelheid filaggrine in de huid hebben. Filaggrine is een eiwit dat als belangrijkste functie het vasthouden van water in de bovenste laag van de huid (de hoornlaag) heeft. Wanneer deze hoornlaag uitdroogt, gaat de huid schilferen en jeuken.

Overige huidaandoeningen

Naast al deze soorten, zijn er nog meer huidaandoeningen die in de volksmond met eczeem worden aangeduid: clownseczeem (droge lippen), zwemmerseczeem en voeteczeem (voetschimmel), handeczeem (droge handen), winter eczeem (droge huid), warmte eczeem (warmte uitslag), kapperseczeem (droge handen) en zonne eczeem (zonneallergie).

Eczeem kan er op heel veel manieren uitzien. Waar precies en hoe, is vaak afhankelijk van het soort.

Meestal is er sprake van een droge huid die flink kan jeuken. Eczeemplekken zijn schilferig, droog en rood. Soms zie je ook bultjes en blaasjes.

Acuut eczeem kan soms nattend zijn en gepaard gaan met blaasjes. De chronisch, langer bestaande variant is meestal droog en schilferend. Atopisch eczeem bij kinderen op heel jonge leeftijd vaak op de wangen en romp, wat later gaat dit soort bij kinderen met name in de elleboogsplooien, knieholtes, polsen en enkels zitten.

Ook al doe je er helemaal niets aan, deze huidaandoening gaat soms beter en dan weer slechter. Soms is er heel duidelijk een reden waarom het eczeem opeens verslechtert, bijvoorbeeld door de winterperiode. En ook stress heeft impact.

Bij kinderen kun je in het algemeen stellen dat wanneer het niet zo goed gaat met je kindje, het ook niet goed gaat met het eczeem. Dus tandjes die doorkomen, een griepje, seizoensinvloeden, maar ook spannende dingen zoals Sinterklaas of een verjaardag kunnen effect hebben op het eczeem.

Crème voor eczeem

Een goede huidverzorging is belangrijk. Door de huid vaak in te smeren met een vette zalf wordt de huidbarrière hersteld. Beginnende eczeemplekken kun je met een vette zalf soms zelfs verhelpen.

Eczeem zalf

Wanneer er ook sprake is van rode schilferende plekken, is het vaak nodig om een medicijn of eczeem zalf te gebruiken. Een bekend voorbeeld van een eczeem zalf is hormoonzalf.

En naast hormoonzalven zijn er ook andere behandelingen mogelijk, zoals met ouderwetse teerzalf en nieuwere eczeemzalven zoals Tacrolimus (Protopic) en Pimecrolimus (Elidel). Je huisarts of je dermatoloog kan je hierin adviseren.

Hormoonzalf

Hormoonzalven hebben een slechte reputatie, waarschijnlijk vanwege het woord hormoon. Het gaat hier echter niet om geslachtshormonen. Hormoonzalven of corticosteroïden zijn afgeleid van een stof die van nature in de bijnier geproduceerd wordt. Deze zalven bestaan al heel erg lang. We weten dus precies welke bijwerkingen er zijn en hoe die zijn te voorkomen.

Iets wat velen zich afvragen, is of je een dunnere huid door hormoonzalf kan krijgen. Inderdaad kan dit als je maandenlang elke dag op dezelfde plek hormoonzalf smeert. Om het te voorkomen, adviseer ik altijd om de hormoonzalf slechts een aantal vaste dagen per week te smeren. Dus bijvoorbeeld vier dagen wel en drie dagen niet. Dit bouw je vervolgens langzaam af als het beter gaat met de eczeemplekken.

Lichttherapie eczeem

Bij wat oudere kinderen of volwassenen kiest een arts soms voor lichttherapie. Dit gaat om UVB-smal-spectrum lichttherapie die je zowel in het ziekenhuis als thuis kunt toepassen. UVB is een onderdeel van het zonlicht, wat een zeer goed effect heeft op een aantal huidaandoeningen zoals psoriasis en eczeem. Goed om te weten is dat lichttherapie echt niét hetzelfde is als de zonnebank.