• Haar wordt in drie etnische groepen ingedeeld: Afro-Amerikaans, Aziatisch en Europees (dat noemen we ook wel kaukasisch). Of haren steil, golvend of krullend zijn, is afhankelijk van de vorm van de haar. De vorm is te zien aan de dwarsdoorsnede van de haar.
• Veel haarproblemen zijn terug te leiden tot de (hoofd)huid. Haarverzorging is heel persoonlijk. Welke shampoo jij nodig hebt en prettig vindt, is voor iedereen anders en vooral afhankelijk van de talgproductie op je hoofdhuid.
• Haar is een dood, niet-levend materiaal: het komt gezond uit de wortel, maar kan daarna beschadigd raken door bijvoorbeeld kammen, kleuren en zon.
• Een schilferige hoofdhuid? Het hoeft niet meteen om roos te gaan – het kan ook zijn dat je een droge hoofdhuid hebt en dus geholpen bent met een milde shampoo.
• Bij hoofdhuidproblemen zoals seborroïsch eczeem (oftewel roos) zijn medische shampoos nodig, waarvan sommige alleen op recept verkrijgbaar zijn.

Haren hebben een groeicyclus: groeien, rust, uitvallen. Op het hoofd bevinden de meeste haren zich in de groeifase: die duurt 2 tot 6 jaar. In de groeifase groeien haren 3,5 millimeter tot 1 centimeter per maand. Daarna komt een rustfase van een aantal weken, en daarna is er een fase waarin alle haren uitvallen. Wanneer een haar uitvalt, staat er gelukkig al een nieuwe haar klaar, in het haarzakje. En natuurlijk vallen ze niet allemaal tegelijk uit. Wil je meer weten over haaranatomie? Ik schreef er deze blog over.

De groeifase van een haar wisselt per plek op het lichaam. De haren op de hoofdhuid hebben de langste groeifase. De haartjes op het onderooglid hebben de kortste groeifase.

Haartypes

Als er één ding zeker is, dan is het wel dat er meer haartypes dan huidtypes zijn. Kleur, lengte, vorm, leeftijd… er zit ontzettend veel verschil in haren. De doorsnede van een haar bepaalt of je steil of juist krullend haar hebt: supersteil haar is helemaal symmetrisch rond, en hoe ovaler hoe krullender. Ook kun je meer fijne, dunne haren hebben, of meer dikkere haren, afhankelijk van de doorsnede van je haar. In het algemeen hebben Aziatische types fijn, dun haar en is Afro-Amerikaans haar dikker.

Gespleten haarpunten

Gespleten haarpunten ontstaan wanneer de cuticula (buitenste laag) van de haarschacht weg is, en de zachte keratine cortex en medulla (binnenin de haar) worden blootgesteld aan invloeden van buitenaf. Hierdoor breekt het haar, te vergelijken met een beschadigde textielvezel. Een goede haarverzorging is dus belangrijk. Zo kunnen conditioners de haarpunten beschermen tegen deze splijting.

Een groot onderdeel van haarverzorging is de hoofdhuid verzorgen: de haren wassen. Klinkt misschien vreemd, want iets wassen, is niet direct iets verzorgen. Toch kan een goede haarverzorging juist bij het haren wassen misgaan, bijvoorbeeld omdat je té vaak wast, met een shampoo met té agressieve reinigers of met een shampoo die de specifieke hoofdhuidproblemen niet aanpakt.

Shampoo

Shampoo is heel simpel gezegd een product dat is ontwikkeld om je hoofdhuid (en haren) schoon te maken van talg en ander vuil. Het woord shampoo komt oorspronkelijk van het Hindi-woord ‘champoo’, dat drukken of masseren betekent.

Schoonmaken dus door het masseren van huid en haren!

Aanvankelijk werd voor het haren wassen gewoon normale zeep gebruikt, maar dit was moeilijk uitwasbaar en liet vaak zeepresten achter. In 1930 kwam de eerste, moderne shampoo op de markt: zonder zeep en gebruikmakend van synthetische reinigers.

Het maken van een shampoo is zo simpel nog niet. De uitdaging is om een shampoo te ontwikkelen die precies genoeg talg weghaalt, zodat hoofd en haar schoon zijn en het haar glanzend en zacht achterlaat. En ook moet de pH-waarde (zuurgraad) van een shampoo niet boven de 5.5 liggen, want dan kan de huidbarrière van de hoofdhuid aangetast worden.

Eén shampoo voor iedereen?

Welke shampoo je nodig hebt en dus prettig vindt, is voor iedereen anders en vooral afhankelijk van de talgproductie op je hoofdhuid.

Wanneer je een droge hoofdhuid hebt, is het belangrijk een shampoo met milde reinigers te gebruiken en goede conditioning. Maar heb je vrij vet haar, dan kun je beter een shampoo met iets sterkere, meer agressieve reinigers gebruiken. Bij hoofdhuidproblemen zoals seborroïsch eczeem (oftewel roos) is een andere haarverzorging nodig. Dan zijn medische shampoos nodig, waarvan sommige enkel op recept verkrijgbaar zijn.

Conditioners

Conditioners zorgen voor zachtheid, glans en een goede doorkambaarheid van de haren. Het klinkt misschien gek, maar de ideale conditioner is eigenlijk je eigen talg. Maar omdat door te veel talg je haar vet wordt (en we het er daarom onverzorgd vinden uitzien), wassen we dit weg met shampoo en verzorgen we de haren daarna met een conditioner. Er zijn echter ook mensen die vinden dat het beter is om helemaal geen shampoo te gebruiken.

Hoewel haar niet-levend materiaal is, zijn conditioners belangrijk voor de conditie van de haren. Zeker wanneer haar wordt blootgesteld aan beschadigingen door föhnen, kleuren, zon, chloorwater, wind, zeewater, et cetera.

Als je last hebt van snel afbrekende haren is het slim om een conditioner te gebruiken, zodat je haren makkelijker te kammen zijn.

Haarverzorging is een breed begrip – het gaat over haren wassen, maar ook over wat je met je haren doet om het in model te brengen: kammen en föhnen bijvoorbeeld.

Hoe vaak de haren wassen?

Dit is echt voor iedereen anders. Vaak wassen kan geen kwaad – als je een milde shampoo gebruikt. Wanneer je weinig talgproductie op de hoofdhuid hebt, kan het best zo zijn dat je heel weinig je haren hoeft te wassen, en dat is ook helemaal prima. Maar wanneer je snel een wat vette hoofdhuid hebt, is het misschien prettig om dagelijks te wassen. Nu scheer ik misschien alle haartypen over één kam. Wanneer jij krullen of kroeshaar hebt, vraagt dat om een andere haarverzorging. Meer hierover lees je in de blog Hoe zit haar in elkaar? 

Haren kammen

Haren kammen is de meest voorkomende oorzaak van haarbreuk. En laat het nou zo zijn dat natte haren nog sneller afbreken dan droog haar! Het is daarom belangrijk om nat haar eerst te laten drogen en bijvoorbeeld met je vingers een beetje te ontwarren, voordat je meteen gaat kammen.

Kies bij voorkeur voor een kam met wijde tanden of een borstel met wijde, uit elkaar staande borstelharen met ronde tips. Natuurlijk of synthetische oorsprong, dat maakt absoluut niets uit. Check of je borstel zacht genoeg is door over je handpalm te wrijven; als het ruw voelt is de kans groot dat de haarschaft kan beschadigen.

Haren drogen en föhnen

Natte haren even snel en hardhandig drogen met een handdoek? Het is – omdat natte haren kwetsbaar zijn – niet zo goed voor de haren: ze kunnen hierdoor afbreken. Beter is het om de haren voorzichtig droog te deppen en dus pas te kammen nadat ze grotendeels droog zijn.

Het beste is om je haren op natuurlijke wijze te laten drogen: aan de lucht, zonder föhn. De hitte van een föhn kan haren namelijk echt beschadigen. Heb je haast en kan het niet anders? Zet je föhn dan op de minst warme  stand en houd ook voldoende afstand tot je haren (minimaal 15 cm).

Zonbescherming voor je huid is uiteraard heel belangrijk, maar hoe zit dat met je haren? Haren zijn dood materiaal. Of tenminste, niet-levend. Het doet geen pijn als erin geknipt wordt en ze kunnen dus ook niet verbranden door de zon. Wél is het zo dat UV-straling invloed kan hebben op het uiterlijk van haar. Een cosmetisch probleem dus, ook niet onbelangrijk. Want zeg nou zelf: als je haar maar goed zit.

UV-straling

Lichter haar is kwetsbaarder voor de zon dan donker haar. Het haar verandert van kleur (het wordt lichter, geler), maar ook ontstaat er schade aan de haar (aan de eiwitten) waardoor haren makkelijker afbreken. Bescherm je haar in de zon daarom met een doek of hoed.

Natuurlijke bescherming

Net zoals in de huid, zorgt ook in de haren melanine voor bescherming tegen zonlicht. Door zonlicht wordt melanine afgebroken, en dit fenomeen noem je photobleaching. Dit zie je vooral bij blond haar, wat in de zomer vaak veel lichter wordt. Dit geeft echter ook schade aan het haar.

Wit en grijs haar ondervinden sneller UV-schade dan gepigmenteerd haar. Wanneer je je haren dus donker verft, lijkt dit ook UV-bescherming te geven! Het donkere verf-molecuul absorbeert de energie van het licht.