Eczeem is ontzettend vervelend en komt bij veel kinderen voor: ongeveer 1 op de 5 kinderen heeft het. Bij de meeste kinderen gaat het om atopisch eczeem, maar er zijn nog veel meer soorten. Ook als volwassene kan je ermee te maken hebben. Daarom: hoe ontstaat eczeem? En wat helpt tegen eczeem? Hoewel deze huidaandoening soms lastig onder controle te brengen is, heb ik als dermatoloog een paar tips voor je.
Waarom bij iemand eczeem ontstaat is niet precies bekend. Bij veel mensen met eczeem is de natuurlijke vetbarrière van de huid minder goed aangelegd. De huidbarrière is beschadigd en eigenlijk staat de huid ‘open’. Gevolg is dat de huid vocht niet goed kan vasthouden, waardoor je altijd een droge huid hebt. En dan komt er ook nog eens bij dat de huid gevoeliger is voor invloeden van buitenaf. Hier reageert het afweersysteem vervolgens te heftig op, waardoor eczeem ontstaat.
Als dermatoloog zie ik in mijn spreekkamer allerlei varianten van eczeem voorbij komen. Er zijn namelijk veel soorten eczeem. Bijvoorbeeld atopisch eczeem, contactallergisch eczeem, nummulair eczeem, asteatotisch eczeem en seborroïsch eczeem.
Seborroïsch eczeem is een vorm van eczeem waarbij een gist waarschijnlijk een rol speelt. Seborroïsch eczeem herken je aan schilfers en vaak ook roodheid. Meestal zit deze vorm van eczeem op erg typische plekken, namelijk tussen de wenkbrauwen, in de oren, bij de neus en op de hoofdhuid.
Contact eczeem ontstaat doordat je een allergie ontwikkelt voor een bepaald ingrediënt in een huidverzorgingsproduct. Anders dan je zou denken, hoeft dit niet per se een allergie voor een nieuw product te zijn. Je kan namelijk van de een op de andere dag allergisch worden voor een ingrediënt in een product dat je al jarenlang gebruikt. Boosdoeners zijn vaak parfum of conserveermiddelen. Vervolgens blijf je je hele leven lang allergisch voor dit ingrediënt.
Voor welk product je precies allergisch bent, kan je gemakkelijk zelf testen. In de video hieronder leg ik uit hoe.
Als mensen het over eczeem hebben, hebben ze het vaak over atopisch eczeem. Het is de vorm van eczeem die het meest voorkomt en wordt ook wel dauwworm of constitutioneel eczeem genoemd. Deze vorm van eczeem gaat gepaard met een aanleg voor allergieën, dus een aanleg om overgevoelig te reageren op bepaalde stoffen uit de omgeving. Dit is erfelijk bepaald en gaat vaak gepaard met een droge huid die schilfert en jeukt.
De meeste kinderen groeien over atopisch eczeem heen. Het betekent dus dat ze na hun kindertijd geen eczeemklachten meer hebben. Wel blijven kinderen met een atopische huid altijd een gevoeligere, droge huid houden. Typisch is dat kinderen met atopisch eczeem meer kans hebben op het krijgen van waterwratjes. En ook is de kans groot dat ze op latere leeftijd te maken met handeczeem.
Nog niet zo lang geleden heeft de wetenschap ontdekt dat veel mensen met constitutioneel eczeem een verminderde hoeveelheid filaggrine in de huid hebben. Filaggrine is een eiwit dat als belangrijkste functie het vasthouden van water in de bovenste laag van de huid (de hoornlaag) heeft. Wanneer deze hoornlaag uitdroogt, gaat de huid schilferen en jeuken.
Naast al deze soorten, zijn er nog meer huidaandoeningen die in de volksmond met eczeem worden aangeduid: clownseczeem (droge lippen), zwemmerseczeem en voeteczeem (voetschimmel), handeczeem (droge handen), winter eczeem (droge huid), warmte eczeem (warmte uitslag), kapperseczeem (droge handen) en zonne eczeem (zonneallergie).
Eczeem kan er op heel veel manieren uitzien. Waar precies en hoe, is vaak afhankelijk van het soort eczeem.
Meestal is er sprake van een droge huid die flink kan jeuken. Eczeemplekken zijn schilferig, droog en rood. Soms zie je ook bultjes en blaasjes.
Acuut eczeem kan soms nattend zijn en gepaard gaan met blaasjes. Chronisch, langer bestaand eczeem is meestal droog en schilferend. Atopisch eczeem bij kinderen op hele jonge leeftijd vaak op de wangen en romp, wat later gaat dit soort eczeem bij kinderen met name in de elleboogsplooien, knieholtes, polsen en enkels zitten.
Ook al doe je er helemaal niets aan; eczeem gaat soms beter en dan weer slechter. Soms is er heel duidelijk een reden waarom het eczeem opeens verslechtert, bijvoorbeeld door de winterperiode. En ook eczeem door stress is mogelijk.
Bij kinderen kan je in het algemeen stellen dat wanneer het niet zo goed gaat met je kindje, het ook niet goed gaat met het eczeem. Dus tandjes die doorkomen, een griepje, seizoensinvloeden, maar ook spannende dingen zoals Sinterklaas of een verjaardag kunnen effect hebben op het eczeem.
Wel is een goede huidverzorging de hoeksteen van de behandeling van eczeem. Door de huid vaak in te smeren met een vette zalf wordt de huidbarrière hersteld. Beginnende eczeemplekken kan je met een vette zalf soms zelfs verhelpen.
Wanneer er ook sprake is van rode schilferende plekken, is het vaak nodig om een medicijn of eczeem zalf te gebruiken. Een bekend voorbeeld van een eczeem zalf is hormoonzalf.
En naast hormoonzalven zijn er ook andere behandelingen mogelijk, zoals met ouderwetse teerzalf en nieuwere eczeemzalven zoals Tacrolimus (Protopic) en Pimecrolimus (Elidel). Je huisarts of je dermatoloog kan je hierin adviseren.
Hormoonzalven hebben een slechte reputatie, waarschijnlijk vanwege het woord hormoon. Het gaat hier echter niet om geslachtshormonen. Hormoonzalven of corticosteroïden zijn afgeleid van een stof die van nature in de bijnier geproduceerd wordt. Hormoonzalven bestaan al heel erg lang. We weten dus precies welke bijwerkingen er zijn en hoe die zijn te voorkomen.
Iets wat velen zich afvragen is of je een dunnere huid door hormoonzalf kan krijgen. Inderdaad kan dit als je maandenlang elke dag op dezelfde plek hormoonzalf smeert. Om het te voorkomen, adviseer ik altijd om de hormoonzalf slechts een aantal vaste dagen per week te smeren. Dus bijvoorbeeld vier dagen wel en drie dagen niet. Dit bouw je vervolgens langzaam af als het beter gaat met de eczeemplekken.
Bij wat oudere kinderen of volwassenen kiest een arts soms voor lichttherapie. Dit gaat om UVB small spectrum lichttherapie die je zowel in het ziekenhuis als thuis kunt toepassen. UvB is een onderdeel van het zonlicht, wat een zeer goed effect heeft op een aantal huidaandoeningen zoals psoriasis en eczeem. Goed om te weten is dat lichttherapie echt niét hetzelfde is als de zonnebank.
In een schuimend, geparfumeerd bad gaan zitten is niet aan te raden als je eczeem hebt. Gebruik liever een badproduct op oliebasis zonder zeep.
Gebruik een neutrale, verzorgende gezichtscrème die de huidbarrière optimaal ondersteunt. Bijvoorbeeld mijn Dag & Nachtcrème of Dagcrème SPF 25.
Dep de huid na een bad of douche zachtjes droog en smeer de huid hierna lekker in met een vette zalf of huidolie. Na contact met water verdampt het water namelijk en neemt vocht uit de huid mee, waardoor de huid nog droger wordt. Door de huid meteen in te smeren, voorkom je dit.
Twee à drie keer per week badderen of douchen is voor kinderen meer dan genoeg. Het advies om kinderen dagelijks in bad te doen wordt eigenlijk allang niet meer gegeven. Lees hier mijn onderzoek naar het wasgedrag bij ouders.
Het is geen fijne combinatie: eczeem en zwemmen. Dus gaat je kind naar zwemles, dan is het goed om extra aandacht aan de huid te besteden. Bijvoorbeeld: smeer de huid vooraf al in met een vette zalf, gebruik bij het afdouchen geen schuimende, zepende douchegel en dep de huid van je kind droog in plaats van met een handdoek te wrijven. Smeer de huid hierna meteen weer in met een vette zalf. En na al dat gezwem kan je kind zijn of haar douchebeurt prima een keer overslaan.
Atopisch eczeem ontstaat meestal als je kindje tussen de drie en zes maanden oud is, maar het kan ook later ontstaan. Tussen de drie en zes maanden is precies het moment waarop veel moeders stoppen met borstvoeding en op een andere voeding overgaan. Vandaar dat al snel de link wordt gelegd tussen eczeem en voeding.
Het is echter uitzonderlijk dat een voedingsallergie de oorzaak is van de eczeemklachten. Bij baby’s die helemaal onder het eczeem zitten kan er soms wel sprake zijn van koemelkallergie, maar meestal zijn er dan ook andere (darm)symptomen.
Wel hebben kinderen met atopisch eczeem iets meer kans op een voedingsallergie dan andere kinderen. Dit uit zich meestal in rode vlekken, galbulten of gezwollen lippen die meestal ontstaan binnen een uur na het eten van het betreffende voedingsmiddel.
Door het insmeren van de rode schilferende plekken met een vette zalf verdwijnt de wittigheid van de schilfers en lijkt de huid even veel roder te zijn. Ook door de wrijving kan de doorbloeding toenemen waardoor het ook even allemaal wat roder lijkt. Dit is dus geen allergische reactie of iets dergelijks.
Het smeren van hormoonzalven komt soms best nauw: je wilt de zalf natuurlijk niet te dik, maar ook niet te dun smeren! Een methode die je kan gebruiken om zeker te weten dat je genoeg zalf smeert voor je eczeem, is de fingertip-unit methode. Met deze methode wordt de hoeveelheid zalf die je moet smeren bepaald aan de hand van de hoeveelheid zalf die op de top van een wijsvinger terecht kan. Deze hoeveelheid staat gelijk aan ongeveer 0,5 gram. Lees hier meer over hoeveel van deze fingertip-units nodig zijn voor elk lichaamsdeel.
Nee, eczeem is echt niét besmettelijk.
Nee, door alcohol zelf krijg je geen eczeem. Wel kan de roodheid in het gelaat wat toenemen door de alcohol, waardoor eventueel aanwezig eczeem roder lijkt.
Heb je van de een op de andere dag eczeem, dan kan er sprake zijn van contact eczeem. Hierboven op deze pagina lees je er meer over. Goed om eens uit te zoeken voor welk product je precies allergisch bent. Dat kan je gemakkelijk zelf thuis testen.
Elke 2 weken geeft Marjolein betrouwbaar advies over de huid en huidkwaaltjes die veel voorkomen.
Ook krijg je als eerste te horen over nieuwe producten en aanbiedingen.
